Het is het meest persoonlijk als iemand uit de familie of vriendenkring een toespraak wil houden. Maar niet iedereen kan, wil of durft zoiets. Dan kan ik het verhaal van de naasten verwerken tot een toespraak; ik maak daarbij zoveel mogelijk gebruik van hun woorden en inbreng en bied vooraf de tekst ter inzage, zodat er ruimte is voor wijzigingen of aanvullingen.
Ook voor de meer regisserende taak (als er meerdere sprekers zijn) kunt u mij inschakelen. Dat zorgt voor samenhang en het vermijden van dubbelingen. Ook als er sprake is van tijdsdruk vanuit een crematorium bv. is het verstandig.
Naast de teksten kunnen muziek, gedichten of zo mogelijk een symbool dat kenmerkend is voor de overledene, centraal staan in de afscheidsbijeenkomst.
Aan de hand van het verhaal van de nabestaanden, maak ik aantekeningen die ik later verwerk in een toespraak. We praten samen over o.a. de levensloop: “wie was hij/zij; wat was zo typerend?”. Al pratend (en voor mij schrijvend) ontstaat de toespraak: woorden die de gevoelens van de nabestaanden weergeven. Soms zijn woorden niet genoeg en kan muziek, een gedicht of een ritueel de gevoelens nog sterker vertolken. Samen met de nabestaanden wordt de uitvaartdienst ingevuld. Vooraf krijgt men via mail de tekst toegestuurd; eigen inbreng op de inhoud is belangrijk; zo kan de toespraak een weerspiegeling worden van het leven de persoon om wie het gaat en zijn/haar nabestaanden. Tussendoor is er geregeld telefonisch overleg.
Indien de uitvaart een kerkelijk karakter heeft, wordt de dienst in overleg met de pastor of dominee opgesteld. De bijdrage van Jetty Kuiper Ritueelbegeleiding zal zich dan met name richten op persoonlijke aspecten.
Herdenkingsbijeenkomst:Als men ineens een collega, klasgenoot of dierbare vriend kwijtraakt, kan de behoefte bestaan om in eigen kring een afscheidsdienst te houden, los van de eigenlijke uitvaart met familieleden. Niet iedere leidinggevende zal vanuit zijn functie hier vorm aan kunnen of willen geven; vaak ook ontbreekt de tijd. Ik kan ondersteuning bieden bij de organisatie, maar ook een toespraak maken en houden.
Een tweede afscheidsbijeenkomst / dienst na vermissing.
Soms heeft men, misschien zelfs na jaren, het gevoel dat het overlijden van een dierbare niet goed is afgesloten. Misschien was het te plotseling of is de periode door de schok als in een roes beleefd. Ook na een vermissing bestaat vaak de behoefte aan een ritueel moment. Als het niet lukt om op een andere wijze deze periode af te sluiten, kan een (tweede) afscheidsbijeenkomst mogelijk de weg vrijmaken voor een hernieuwde start. Een tweede afscheid kan ook ingevuld worden als een positief herinneringsmoment, bv. een jaar na het overlijden.
Checklist bij een uitvaart van Jetty Kuiper, the Circle
of Life:
Uitgangspunt is dat er veel mogelijk is, maar dat niet
alles hoeft. Door van tevoren na te denken over een aantal zaken en die te
bespreken met je naasten, kun je hen veel werk en zorg besparen. Je hoeft niet
over alle details een uitspraak te doen; als je dat liever hebt kun je volstaan
met: te bepalen door de nabestaanden. In dat geval geef je hen de keuzemogelijkheid,
maar ook de vrijheid. Zij hoeven zich dan achteraf niet bezorgd af te vragen
wat jij graag had gewild op dat onderdeel.
U kunt zelf veel regelen rond een uitvaart en de
afscheidsbijeenkomst; u kunt daar ook mensen voor inhuren. Mocht ik iets voor u
kunnen betekenen belt u mij dan mobiel op 06-29403849. Dat mag ook in de
avonduren.
Zaken die men kan regelen en/of
bespreken vóór het overlijden
·
zelf sparen, deposito of uitvaartverzekering?
·
wensen voor de uitvaart vastleggen (o.a. post-scriptum beschikbaar)
·
thuis sterven of in een ziekenhuis (indien medisch mogelijk) (inschakelen
terminale hulp/Hospicehuis /
standpunt t.a.v. experimentele
medische handelingen, euthanasie etc.)
·
thuis opbaren of in een uitvaartcentrum?
·
begraven of cremeren?
·
waar begraven of cremeren? En daarna ….. (koopgraf, huurgraf, asbestemming)
·
men kan vooraf zaken inkopen of ontwerpen; bv. graf, kist, kleding, kaart,
foto’s etc.
·
gegevens klaar leggen voor nabestaanden: alle belangrijke papieren bij
elkaar; adresgegevens van mensen die in kennis moeten worden gesteld;
verzekeringspapieren; eigen wensen etc.
Vertel meerdere dierbaren waar een en
ander te vinden is!
·
contact met uitvaartbegeleiding gewenst voor adviezen?
·
Door vooraf zaken te bespreken, kan
men zorg en geld besparen, hoewel de uitvaartbegeleiding ook kosten met zich meebrengt. Het is beslist niet altijd noodzakelijk om een uitvaartleider in te
huren van een uitvaartonderneming; doorgaans zijn de kosten daarvan, ongeacht
de afgenomen diensten, al ca. € 2000,00. Er zijn momenteel
budget-uitvaartcentra die al diensten leveren vanaf € 850,--. Dan moet je veel zelf doen en is er geen dienst; voor wat extra geld kun je dat naar eigen voorkeur elders inkopen, bv. in je eigen tuin, een buurt- of clubhuis, horeca-gelegenheid.
·
Evt. opstellen donorcodicil (organen)
·
indien gewenst: testament; aandachtspunten: belangrijke instanties en
bewaarplekken; huisdieren;
wensen t.a.v. de nalatenschap;
voogdijschap kinderen.
Er zijn diverse
geschikte boeken in de bibliotheek.
Ook op Internet is
veel informatie te vinden. Enkele sites:
www.doodinzicht.nl; www.jouwlaatstelevensfase,nl www.uitvaart.nl google +
trefwoord
Na het overlijden
·
Praktische zaken: familie en huisarts (wie?) op de hoogte stellen; op reis
de Alarmcentrale waarschuwen;
tijdens een ongeval ook de
verzekering; werkgever/school/uitkeringsinstantie waarschuwen; pacemaker?
(Opstellen persoonlijke gegevens
en zakelijke gegevens)
·
is er een donorcodicil of wilsbeschikking of andere documenten m.b.t.
laatste wil? (eigen wensenboeken,
Postscriptum, Scenarium of
vastgelegd bij een notaris); zijn verschillende nabestaanden daarvan op de
hoogte en
waar kunnen ze de informatie
vinden?
·
is er een verzekering afgesloten? Polis. N.B. Het is
niet noodzakelijk om de uitvaart bij die partij uit te laten voeren
Zeer belangrijk: Wel direct
in kennis stellen! Houd rekening met
extra kosten.
·
uitvaartondernemer inschakelen. Wie? Voor welke taken? (Neemt veel
regeltaken over, zoals overlijdensakte
aanvragen, advertentie,
opbaren en andere zorg voor de overledene). Is de uitvaartondernemer degene
die
alles coördineert of kan
iemand anders dat? (de spreker bij uitvaarten, een familielid). Met de
uitvaartondernemer wordt een
tijd afgesproken voor het condoleren en de uitvaartplechtigheid.
Akte van overlijden aanvragen
doet meestal de uitvaartondernemer, maar mag je zelf doen bij de gemeente.
NB Er zijn steeds meer
budget-uitvaartondernemers op de markt. Soms is dat een prima alternatief en
kan het bv.
door het afhuren van een bijzondere ruimte
of thuis een ceremonie te doen toch een mooie uitvaart worden.
·
Wie moeten er op de hoogte gebracht worden en hoe wil je dat dat gebeurt?
·
Bekendmaking overlijden: middels kaarten, digitaal of anders?
·
Rouwdrukwerk: vormgeving; papiersoort, standaardtekst/voorgedrukt, zelf
maken?
(De rouwkaart kan ook een
weerspiegeling van je leven zijn, die een blijvende herinnering is)
·
Moet er een advertentie geplaatst worden; zo ja, waarin? Stijl als
rouwkaart?
·
Tekst? Gedicht of anders persoonlijks (je levensmotto, een spreuk)
beschikbaar? Foto op de kaart?
·
Wie schrijft ze?
- versturen van de rouwbrieven zodat alle genodigden
op tijd op de hoogte zijn van de datum en tijdstip van de plechtigheid.
TPG Post besteedt extra aandacht aan rouwbrieven. Om ze snel op het juiste
adres te kunnen bezorgen moeten de rouwbrieven echter wel herkenbaar zijn.
Daarom is het raadzaam gebruik te maken van de speciale verzendset voor
rouwbrieven. U kunt de rouwbrieven frankeren met de speciale
rouwpostzegel. Voor meer informatie, kijk op de website van TPG
Post
·
Wil je tastbare herinneringen achterlaten aan deze periode? (foto’s,
video-opnames, digitale kennisgeving)
Opbaren.
·
Hoe wil je opgebaard worden (kist, op bed, op een draagbaar of te bepalen
door de nabestaanden)
·
Kiest men voor een kist: door wie? Grote prijsverschillen en mogelijkheden
(voorkeur voor
houtsoort?, kunst, bekleding,
beschildering, zelfgemaakt, etc.)
·
Ook een lijkwade is mogelijk. (draagplank, herfstbladeren)
·
Kledingwensen.
·
Waar wil je worden opgebaard? Thuis of elders? Bij sommige
uitvaartondernemers kan men een sleutel krijgen
en 24 uur terecht.
·
Vervoer naar plaats van opbaren nodig? door wie en hoe?
·
Het verzorgen van de overledene; wie mag dat doen? ; make-up / kapsel /
bril / sieraden
·
Wil je iets speciaals in de opbaarruimte (bv. foto’s, bloemen of andere
persoonlijke zaken
·
Gelegenheid voor bezoek? Alleen afscheid nemen of ook condoleren? Waar en
wanneer of doorlopend? Mag
iedereen afscheid komen nemen?
Wil je een avondwake?
·
Kist open of gesloten?
·
Zijn er andere wensen t.a.v. het afscheid nemen (moet er een consumptie
aangeboden worden; condoleance-
Register (0fficieel of bv.
met persoonlijke wens in soort plakboek); moet er muziek gedraaid worden)
De afscheidsdienst
·
Zijn er wensen t.a.v. het vervoer? Auto (kleur?), bus, bakfiets, caravan,
per boot, per motor, per vrachtauto,
eigen vervoer ….
·
Zijn er wensen t.a.v. de route? Stoet deels lopend?
·
Wil je graag bloemen; zo ja, voorkeur voor een bepaalde soort? In rouwstuk,
los, als boeketvorm of anders?
·
Bloemen hoeven niet via de uitvaartondernemer; in bepaalde jaargetijden is
een boeket uit eigen tuin een mooi
persoonlijk gebaar! Als je
verwacht dat er veel bloemen van anderen komen, kunnen jouw nabestaanden
kiezen voor een andere
invulling. (een speciaal thema-stuk?)
Als dierbare herinnering
kunnen bloemen gedroogd worden.
·
Met of zonder linten? Wat moet er naderhand mee gebeuren?
·
Invulling plechtigheid? Kun je een sfeerbepaling geven? Waar en in welke
vorm?
·
Als je kiest voor een besloten afscheid, wie mogen dan aanwezig zijn?
·
Toespraken: Stel je prijs op meerdere sprekers en heb je zelf voorkeur? Nabestaanden
kunnen zelf mensen
vragen. Moeten de aanwezigen
nog gevraagd worden voorafgaand
aan de dienst? Wie coördineert
het bij meerdere sprekers om herhalingen te voorkomen?
·
Kerkelijke invloeden: is er een voorganger? Wil je in een niet-kerkelijke
dienst toch iets uitdragen rond het
geloof? Zo ja, wat zijn je
wensen? Heb je spirituele interesse die terug mag komen?
·
Gelegenheid tot afscheid nemen in de aula of elders?
·
Stel je prijs op een (avond-)wake?
·
Mag er iets mee in de kist?
·
Foto of andere herinnering op de kist?
·
Is er een symbool wat typerend is voor jou?
·
Het sluiten van de kist; kan ook een apart ritueel moment worden.
·
Inhoud van een persoonlijke afscheidsdienst. Welke activiteiten zijn
belangrijk geweest? Hoe zou je herinnerd willen worden? Welke
gebeurtenissen gememoreerd hebben?
Of is de afscheidsdienst in
jouw ogen iets voor degenen die achterblijven?
·
Zijn er rituelen of symbolen in je leven die erg belangrijk voor je waren?
·
Heb je wensen t.a.v. sprekers? En zijn er mensen die je liever niet aan het
woord laat?
·
Heb je wensen voor de aankleding van de ruimte? Kaarsen, waxinelichtjes,
kleur in de kleding van
nabestaanden?, ballonnen, bloemen ten afscheid ….
·
Zelf kist en/of bloemen dragen of door uitvaartverzorging? Hoe en waar?
Het inzetten van (eigen) dragers geeft een heel persoonlijke noot aan
de plechtigheid.
·
plechtigheid in de aula of elders?
hoe en door wie?
·
Muziek: zijn er voorkeuren bekend van de overledene? Zijn er speciale
herinneringsnummers voor de
nabestaanden? Lijst met mooie
muziekstukken ook bij bv. crematorium of bibliotheek.
·
Live-muziek gewenst? (professioneel of door een muzikaal familielid)
·
Bloemen, giften of andere speciale wensen zoals een bijdrage voor een mooi
monument
·
Speciale rol voor kinderen bij de uitvaart? Belangrijk om die zoveel
mogelijk te betrekken, bij voorkeur door ze
mee te laten helpen (kledingkeuze,
tekening laten maken, bijdrage voor de toespraak laten leveren, liedje
laten zingen (als ze durven), ballon,
kaarsje, bloem op de kist …..
·
Cd-opname; foto’s maken; video-opname, herinneringsboekje n.a.v. de
herdenkingsdienst, cd met favoriete
muziek als tastbare
herinnering
·
Bidprentje, herinneringskaartje of –boekje of ander aandenken uitdelen?
·
Dankwoord; door wie?
·
Moet er na de uitvaart gelegenheid zijn om elkaar te ontmoeten? Zo ja, waar
en hoe?
·
Heb je afwijkende wensen t.a.v. de consumpties? (diner voor intimi bv.)
·
Bij familieleden overzee: gebruik maken van webcam?
Bij een begrafenis
·
Is er al een (familie-)graf waarin bijgezet kan worden? Grafmonument? Zo
niet: algemeen of eigen graf?
(Al er een graf is, vergeet dan
niet om evt. adreswijzigingen bij leven door te geven)
·
Is er voorkeur voor een bepaalde begraafplaats?
·
Hoe gaat de stoet naar de begraafplaats? Is (een stukje) lopen een optie?
·
Plechtigheid in een aula of elders; bij een graf is vaak rommeliger.
·
Kist laten zakken of laten staan? In aanwezigheid van …?
·
Kist zelf laten zakken of door begraafplaatspersoneel?
·
Kist met touwen laten zakken of met graflift?
·
Wil je graag dat er bloemblaadjes, bloemen, zand of iets anders gestrooid
wordt? Zo ja, door wie?
·
Wat voor toespraken of handelingen? Na de plechtigheid in de aula is een
gedicht bij het graf mooi; daar kan
ook het dankwoord worden gesproken.
Door wie?
Na de begrafenis
·
wat voor grafsteen of gedenkteken wil men? Voorkeur voor bepaald materiaal?
·
laten maken - waar? - of zelf maken? Veel kunst mogelijk; ook goedkopere
alternatieven.
·
wat zijn de reglementen voor graftekens op de gekozen begraafplaats? (bv.
Assel – natuurlijke stenen)
·
wat voor tekst?
Tijdens de crematie
·
Welk crematorium?
·
Kist open of dicht?
·
Kist vooraf neerzetten of als onderdeel in de plechtigheid opnemen (met
dragers)?
·
Ritueel gebaar met bloemen, kaarsen. Rol van evt. kinderen.
·
Bijeenkomst na afloop? waar en met wie? Koffie met cake mag ook vervangen
worden door iets anders en
hoeft ook niet perse in de
koffiekamer van het crematorium.
·
Dankbetuigingen of herinneringsteksten of -boekjes?
·
Wil er een familielid mee naar de ovens?
·
Bloemen worden geregeld door het crematorium; men mag er ook zelf een
bestemming voor zoeken. Als
herinnering kan je ook een
deel drogen of laten conserveren.
Na crematie
·
asverstrooiing, bijzetten in urn of meenemen? Meerdere opties zijn
mogelijk. (Bomen, sieraden etc.)
·
as verstrooien op officieel terrein, op zee of op lievelingsplekje? In
aanwezigheid van…?
·
Na bijzetting in columbarium, familiegraf of anders: gedenkplaatje gewenst?
Welke tekst?
·
Heb je voorkeur voor een bepaalde urn (vorm, kunst, te bepalen door
nabestaanden?)
Algemene zaken na een sterfgeval (na enkele dagen/weken)
·
verklaring van erfrecht regelen; nieuwe bevoegdheden t.a.v. bankzaken
regelen
·
informeren
van werkgever en/of uitkeringsinstantie en aanvragen van overlijdensuitkeringen
·
Aanvragen
van (aanvullende) sociale uitkering, pensioen, tegemoetkoming in de
studiekosten, verlaging van
belastingtarieven, huursubsidie etc.
·
Alle
instanties waar de overledene geregistreerd staat op de hoogte stellen van het
overlijden (bijvoorbeeld
verzekeringsmaatschappijen/ziekenfonds)
·
Rekeningen/abonnementen opheffen of naamswijzingen aan laten brengen
·
Moet er een dankbetuiging verstuurd worden? Zo ja, in de stijl van de
rouwkaart? Met een foto?
Ook een herinneringsboekje
opsturen is mogelijk.
·
asbestemming of gedenktekens regelen
·
bij achterblijver: huur opzeggen; verdeling van de spullen
·
nog lopende betalingen afhandelen en nagaan of er nog recht bestaat op bv.
een uitkering, belasting,
huursubsidie, tegemoetkoming
ziektekosten, af te handelen declaraties etc.
Herinneringen koesteren (Een mens is pas echt dood als er nooit meer over
hem of haar wordt gesproken)
·
het gedenken op de verjaardag, de sterfdag of andere memorabele dagen
·
kaarsje opsteken; foto plaatsen
·
virtueel herinneringsboek; digitale herdenkingspagina (gedachtenispagina).
·
advertentie plaatsen op de sterfdag
·
als rouwverwerkingsinstrument of als herinneringsbijeenkomst in te zetten
het spel “Alle sterren van de hemel”
Follow your
own path and heart.
